Object Oriented Javascript'e Giriş: Prototype

21 Aug 2011

Merhaba,

Bu yazı dizisinin bir önceki postunda bu kez prototyping ile ilgili bir metin yayınlayacağımı söylemiştim. Bu yazılarda genel olarak teori yerine detaylı uygulama ile anlatmayı tercih edeceğim. Eğer işin teori kısmını merak ediyorsanız ECMAScript spesifikasyonlarından faydalanabilirsiniz.

Çok uzatmadan konuya geçelim diyorum;

Javascript’te sınıf kavramının, diğer dillerdeki gibi olmadığına dikkat çekmiştik. JavaScript, prototype tabanlı nesnel bir dildir. Her fonksiyon bir sınıftır. Ve fonksiyonun kendisi, bu sınıfın constructor‘udur.

Bu yazıya/yazı dizisine, kendi bireysel çalışmalarımda da en çok kullandığım Animal > Bird > Parrot sınıf ilişkisiyle devam edelim diyorum :)

Bir sınıf, fonksiyonun kendisidir demiştik. Yani Javascript’te fonksiyon yazdıysanız, aslında bir sınıf yazmışsınızdır.

Peki, JavaScript’te her fonksiyon bir sınıf ise, fonksiyonu çağırdığımızda bize niçin nesne dönmüyor, fonksiyonun return değerini dönüyor?

Sorunun cevabı yine Javascript’in esnekliğinde. Eğer siz fonksiyonu sınıf olarak kullanmak istiyorsanız sınıf, method olarak kullanmak istiyorsanız method olur. Fakat, sınıf olduğu durumlarda constructor’un return değeri hiç bir anlam ifade etmiyor. Bu da bize yeni bir esnek alan sağlıyor, ve biz de bundan yararlanıyoruz. Fakat bu konuya daha sonra değineceğiz.

O halde laftan çok iş yapalım ve ilk örnek fonksiyonumuzu yazalım:

Gördünüz mü :) new keywordünü eklediğimizde değişken bir anda nesneye dönüverdi. Çünkü Animal fonksiyonu, aslında bir sınıf, ve aslında bir method (fonksiyon). Ne kadar güzel :)

Yukarıdaki fonksiyonda return ":)"; kullandık. Demek ki fonksiyon method olarak çağırıldığında, istediğimiz değeri dönebiliyoruz. Bu kısma da değineceğiz. Singleton design pattern yapılarında bu özellikten yararlanmaya çalışacağız.

Peki ya nesne kendisine ulaşmak istiyorsa? Bu durumda this keywordü işimize yarayacak. Biraz kafası karışmış olabilecek arkadaşlar için detaylandırıyorum; bir nesnenin kendisine ulaşması demek, bir kuşun kanadını kendi başına çırpma yeteneğine sahip olması demektir. Dışarıdan bir güdüm olmadan kendi kanadını kontrol edebiliyorsa, o kuş this sahibidir. En basit bu şekilde anlatılabiliyordu. :)

Gördüğümüz gibi this objesi ile Animal’dan türetilmiş nesnenin kendisine eriştik. İşte şimdi prototype‘lara giriş yaptık. this nesnesi, aslında Animal.prototype’ın ta kendisi, ve o nesnedeki yansımasıdır.

Prototyping - 2 başlıklı yazıyı da en kısa sürede yayınlamayı düşünüyorum, bugünlük bu kadar. Umarım beğeniyorsunuzdur :)